Yazar: Bertolt Brecht

Yayınevi: Mitos Boyut Yayınları

Tür: Edebiyat / Oyun-Senaryo

Sayfa sayısı: 303

Kapak türü: Karton

Kağıt türü: 1. Hamur

Dil: Türkçe

Baskı: 1997

Barkod: 9789758106332

Kafkas Tebeşir Dairesi, (Ç.: Yılmaz Onay) Brecht'in, kendi oyunlarıyla Broadway'de Amerikan tiyatrosuna girme çabalarının bir ürünüdür. Brecht, 1943'de Los Angeles'da oyun yazarı Clifford Odets'la tanıştıklarında, sinema oyuncusu olan yazarın karısı Brecht'e bir oyun yazmasını önerir. Brecht onun önerisiyle, Kafkas Tebeşir Dairesi oyununu seçer. Brecht, Kafkas Tebeşir Dairesi'nin konusuyla 1920'li yılların başlarından beri tanışıktır. Çin efsanelerinden alınmış olan Klabund'un oyunu Tebeşir Dairesi, 1924'de Almanya'da yayınlanmış ve Max Reinhardt'ın rejisiyle sahnelenmişti. Brecht ilk kez 1940'da İsveç'te sürgünde iken Augsburg Tebeşir Dairesi'ni yazar. Memleketi olan bu kentteki olayları başka zamanlara kaydırır, oyun içindeki olay bağlantılarını sağlamak için 30. Yıl Savaşları'ndaki olayları seçer. Bundan da anlaşılacağı gibi Brecht, Kafkas Tebeşir Dairesi oyunu için Broadway'de sözleşme imzalarken oyunun tüm malzemesini biliyordu. Yalnızca oyun mekânının Kafkasya olması Broadway'de kararlaştırılmıştır. Oyun mekânın seçiminde o dönemin tarihinin etkisi vardır. Çünkü, Nazi Almanya'sının 2. Dünya Savaşı'nda Sovyetler Birliği'ne saldırmasının esas hedefi Kafkasya'daki petrol yatakları idi. 2. Dünya Savaşı'nda Sovyetler'in Nazilerden ilk kurtulan bölgesi Kafkas cephesidir. Savaş haberlerini dikkatle izleyen Brecht, Kafkasya'nın kurtulmasında Hitler'in faşist diktasının artık sonunun geldiğini umutla görür. Kafkas Tebeşir Dairesi'nin ana konusu, Çin Yuan Hanedanlığı döneminde (1280-1368) yaşamış olan Li-Çen-Fu'nun Tebeşir Dairesi oyununa dayanır. Bu oyunda çocuk sonunda kendi öz annesine kalırken, Brecht'in oyununda tam tersine, çocuk gerçek annesine değil, onu büyüten ve ona gerçek annelik yapan kadına kalır. Kafkas Tebeşir Dairesi bir ibret oyunudur; oyun içinde oyun yapısıyla, 'mülkiyet - emek' ilişkisini sorgular; emeği, kazanımda en belirleyici unsur olarak kabul eder. Mülkiyet, kanunla, mirasla, toplumsal statüyle değil, emekle elde edilen bir kavram olarak gösterilir. Bu oyun, Brecht'in kurduğu Berliner Ensemble Tiyatrosunun epik oyunlarının başyapıtı sayılmıştır.

Sofokles'in Antigone'si (Türkçesi: Ahmet Cemal) Bu oyun, Sofokles'in Antik Yunan tiyatrosunun çok ünlü Antigone adlı oyununun Alman dilinin usta şairi Hölderlin tarafından yapılmış olan çevirisinden Brecht'in yaptığı bir uyarlamadır. Antigone'de Sofokles, Labdokos soyunun çöküşünü anlatır. Tebai kentinde, Oidipus'un ölümünden sonra oğulları Eteokles ile Polyneikes iktidar için birbirleriyle mücadele ederler. Tebai'den kovulan Polyneikes, bir müddet sonra kente saldırır; saldırı başarısız olur ve savaşta iki kardeş birbirini öldürürler. Kentin yeni kralı, iki kardeşin dayıları olan Kreon'dur. Kreon, yeğenlerinden Eteokles'e şerefli bir gömme töreni yaptırır; buna karşılık Polyneikes'in kentin düşmanı olduğunu ileri sürerek, onun cesedini gömdürtmez ve kurda kuşa yem olmak üzere açıkta bırakılmasını emreder. Polyneikes'in kız kardeşi Antigone, ölü kardeşinin hukukunun çiğnenmesine karşı çıkar ve kardeşini simgesel olarak gömer; Antigone bu hareketinden dolayı Kreon tarafından ölüm cezasına çarptırılır. Antigone zindanda kendini asar. Kreon, olacakları önceden bilen Kâhin Teiresias'ın uyarılarına çok geç kulak verir. Önce, Antigone'ye âşık oğlu Heimon'un, sonra da oğlunun öldüğünü duyan karısı Eurydike'nin kendilerini öldürdükleri haberini alır. Brecht oyunu yazarken öykünün "akılcılaştırılmasını" hedeflemiştir. Oyuna yeni bölümler eklemesinin gerekçesi de, eski Yunan'daki "yazgısal olan"ı ortadan kaldırmak istediğidir. Brecht ayrıca, öykünün gelişimini güncelleştirmiştir. Sofokles'in oyununda Kreon, yenilgiyi sezdiği halde, Tebai halkını kendi ile birlikte yıkıma sürüklemesine yol açar. Brecht bu olaya karşılık olmak üzere, oyununun başına, İkinci Dünya Savaşı sonlarında savaştan kaçan askerlerin Hitler'in cellatları tarafından insan onuruna aykırı bir biçimde idam edilmelerini anımsattığı bir ‘Ön Oyun’ yazar. Ön Oyun, Sovyet Ordusu tarafından ele geçirilen Berlin'in, savaşın son haftalarındaki günlerini canlandırmaktadır.